Recykling plastiku ma wiele korzyści zarówno dla środowiska, jak i dla gospodarki. Składa się on z kilku etapów, których celem jest zbieranie, sortowanie, czyszczenie, a następnie przetwarzanie odpadów na surowce wtórne.
Plastik jest materiałem trudnodegradowalnym, a jego rozkład może trwać nawet setki lat. Recykling zmniejsza ilość odpadów, które trafiają na wysypiska śmieci lub do środowiska naturalnego. Poprzez przetwórstwo odpadów z tworzyw sztucznych można ograniczyć zanieczyszczenie gleby, wód gruntowych i oceanów, a przy okazji pozyskać cenny surowiec.
Czy każde tworzywo sztuczne może być poddane recyklingowi?
Większość tworzyw sztucznych nadaje się do recyklingu, choć niektóre, jak PVC (polichlorek winylu), są trudne do przetworzenia ze względu na obecność substancji toksycznych. Dlatego w przypadku gospodarki odpadami istotne jest zarówno odpowiednie oznaczenie i segregacja plastików, jak i właściwa infrastruktura recyklingowa, która jest w stanie przetworzyć konkretne rodzaje tworzyw sztucznych.
Do najczęściej przetwarzanych plastików należą:
- PET (polietylen tereftalanowy) – jest szeroko stosowany do produkcji butelek na napoje i pojemników na żywność. Może być poddawany procesowi recyklingu i przetwarzany na regranulat PET (rPET), który jest wykorzystywany do produkcji nowych butelek i opakowań.
- HDPE (polietylen wysokiej gęstości) i LDPE (polietylen niskiej gęstości) – materiały te są stosowane do produkcji różnych artykułów, takich jak butelki na mleko, opakowania kosmetyków, worki na zakupy itp.
- PC (poliwęglan) – charakteryzuje się wysoką przezroczystością, lekkością i dużą odpornością na uderzenia. Wykorzystywany jest między innymi w budownictwie, sprzęcie sportowym i AGD.
- PP (polipropylen) – jest tworzywem sztucznym stosowanym do produkcji takich wyrobów, jak: opakowania spożywcze, pojemniki na chemikalia, meble ogrodowe itp.
- PS (polistyren) – chociaż istnieją technologie recyklingu tego tworzywa, ich dostępność i wykorzystanie mogą być ograniczone. Recykling PS często wiąże się z wieloma wyzwaniami związanymi z zanieczyszczeniami i segregacją różnych jego rodzajów.
Etapy recyklingu plastiku
Recykling plastiku to proces, który składa się z kilku etapów. Obejmuje on przede wszystkim takie czynności i zadania, jak:
- segregacja i sortowanie plastiku,
- czyszczenie i rozdrabnianie plastiku,
- czyszczenie plastiku,
- utworzenie regranulatu (rPET),
- kontrola i przekazanie do ponownego użycia.
Segregacja i sortowanie plastiku
Pierwszym etapem recyklingu plastiku jest segregacja i sortowanie. Plastikowe odpady są zbierane, a następnie przekazywane do odpowiedniego zakładu zajmującego się ich przetwórstwem. Tam są najpierw sortowane, ponieważ poszczególne rodzaje plastiku mają inne właściwości.
Popularne rodzaje plastiku, takie jak polietylen (PE), polipropylen (PP), poliwęglan (PC) czy polietylen tereftalanowy (PET), są rozdzielane od siebie w celu ułatwienia dalszych procesów recyklingu.
Czyszczenie i rozdrabnianie plastiku
Po segregacji i sortowaniu plastik jest poddawany procesom czyszczenia i rozdrabniania. Na tym etapie usuwane są większe zanieczyszczenia, takie jak resztki jedzenia, etykiety, farby czy inne substancje obecne na powierzchni lub w środku opakowania.
Następnie tworzywo sztuczne jest rozdrabniane na mniejsze kawałki lub płatki, aby ułatwić jego dalsze przetwarzanie. Do tego celu wykorzystywane są specjalne młyny oraz inne urządzenia.
Czyszczenie plastiku
Czyszczenie zmielonego plastiku odbywa się za pomocą różnych metod, takich jak płukanie lub mycie za pomocą detergentów. Czasem są również wykorzystywane procesy chemiczne lub termiczne.
Celem tego etapu jest usunięcie wszelkich pozostałości związanych z poprzednią obróbką plastiku. Dzięki temu otrzymany materiał nie zawiera żadnych zanieczyszczeń i nadaje się do ponownego przetworzenia.
Utworzenie regranulatu (rPET)
W tym procesie rozdrobnione, oczyszczone i osuszone płatki PET są przetwarzane w formę ziaren zwanych regranulatem. W przypadku recyklingu PET występuje on pod nazwą rPET (recycled/regranulat PET).
Pozyskane regranulaty występują w kilku wariantach kolorystycznych – mogą być bezbarwne, niebieskie, zielone lub mieszane. Materiał ten może być wykorzystywany do wyrobu nowych produktów, takich jak butelki, opakowania, a nawet odzież termiczna.
Kontrola i przekazanie do ponownego użycia
Ostatnim etapem recyklingu plastiku jest kontrola jakościowa i przekazanie granulatu do ponownego użycia. W tej fazie przeprowadza się różnego rodzaju testy, aby sprawdzić, czy materiał spełnia wszystkie normy.
Następnie granulat jest pakowany, odpowiednio znakowany i sprzedawany do zakładu przetwórstwa tworzyw sztucznych, gdzie służy do produkcji nowych wyrobów. W ten sposób zamyka się pełen cykl gospodarki w obiegu zamkniętym.
Jak dużo plastiku jest oddawane do recyklingu?
W Polsce recykling plastiku jest stosunkowo niski w porównaniu do niektórych państw europejskich. Według oficjalnych danych około 30% odpadów z tworzyw sztucznych trafia do ponownego przetworzenia. W rzeczywistości odsetek ten jest jeszcze niższy, ponieważ w sortowni, część odpadów zostaje odrzuconych.
Na podstawie tych danych widać, że wciąż jest wiele do zrobienia w tym zakresie. Jednym z wyzwań dla recyklingu plastiku w Polsce jest ograniczony dostęp do nowoczesnych technologii przetwarzania plastiku. Ponadto wciąż na dosyć niskim poziomie jest świadomość ekologiczna wśród społeczeństwa oraz właścicieli firm.
Istotną barierą są również koszty przetwarzania odpadów oraz regulacje prawne. Należy jednak spodziewać się, że w kolejnych latach rynek recyklingu w Polsce będzie rósł. Wynika to między innymi z polityki UE, która wspiera działania w obszarze gospodarki w obiegu zamkniętym.
Przetworzenie i ponowne wykorzystanie tworzyw sztucznych pozwalają zaoszczędzić surowce naturalne, co ma pozytywny wpływ na środowisko.
Te działania przyczyniają się również do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych związanych z produkcją nowego plastiku. Recykling zmniejsza także zużycie energii.