Zmiany w ESG – między deregulacją a odpowiedzialnością

Pakiet Omnibus, nowa administracja w USA, rosnące napięcia geopolityczne… Czy świat odwraca się od zrównoważonego rozwoju? A jeśli tak, co to oznacza dla firm takich jak Nicrometal, dla których gospodarka odpadami jest codziennością, nie wymogiem raportowym?

Świat na rozdrożu – globalne zmiany w podejściu do ESG

Ostatnie miesiące przyniosły kilka istotnych zmian w globalnym podejściu do kwestii zrównoważonego rozwoju. Dwie z nich mają szczególne znaczenie: pakiet uproszczeń Omnibus ogłoszony przez Komisję Europejską oraz polityka klimatyczna USA po powrocie Donalda Trumpa do władzy.

Stany Zjednoczone pod przywództwem Donalda Trumpa, który ponownie objął urząd prezydenta w styczniu 2025 roku, już wycofały się z porozumienia paryskiego. To kontynuacja polityki z jego pierwszej kadencji, kiedy również doprowadził do wystąpienia USA z tego globalnego porozumienia klimatycznego. Decyzja ta sygnalizuje konsekwentny odwrót od międzynarodowych zobowiązań środowiskowych ze strony jednej z największych gospodarek świata.

Równolegle, 26 lutego 2025 roku, Komisja Europejska ogłosiła pierwszy pakiet uproszczeń „Omnibus”, który znacząco ogranicza zakres obowiązków raportowania ESG. Jak wyraziła to dr Karolina Adamska-Woźniak, dyrektorka zarządzająca Forum Odpowiedzialnego Rozwoju: „Można powiedzieć, że Unia Europejska zrobiła pewien krok wstecz”.

Te dwa wydarzenia skłaniają do refleksji: czy obserwujemy globalny odwrót od idei zrównoważonego rozwoju? Czy wymagania związane z ESG okazały się zbyt ambitne i kosztowne?

Czym jest pakiet Omnibus i co faktycznie zmienia?

Pakiet Omnibus wprowadza szereg istotnych uproszczeń w trzech głównych obszarach:

1. Zmiany w CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive)

Najważniejszą zmianą jest radykalne ograniczenie zakresu podmiotowego dyrektywy poprzez:

• Zmianę logiki kwalifikacji – teraz próg zatrudnienia powyżej 1000 pracowników (wcześniej 500) staje się warunkiem koniecznym, który musi być spełniony wraz z jednym z progów finansowych (>50 mln euro obrotu lub >25 mln euro sumy bilansowej)
• Redukcję liczby firm objętych obowiązkiem raportowania o około 80% (z 50 000 do 10 000 podmiotów w UE)
• Odroczenie o dwa lata obowiązku raportowania dla firm, które według pierwotnych założeń miały rozpocząć raportowanie w latach 2026-2027
  
  

2. Uproszczenia w CSDDD (Corporate Sustainability Due Diligence Directive)

Pakiet wprowadza istotne ułatwienia w zakresie badania należytej staranności:

• Ograniczenie systematycznych wymogów należytej staranności do bezpośrednich partnerów biznesowych
• Zmniejszenie częstotliwości okresowych ocen i monitoringu partnerów z corocznych do pięcioletnich
  
  

3. Dobrowolność w zakresie Taksonomii UE

Dla firm pozostających w zakresie CSRD, ale z obrotami poniżej 450 mln euro, raportowanie Taksonomii staje się dobrowolne. Wprowadzona zostaje również opcja raportowania działań „częściowo zgodnych” z Taksonomią.

Jak podkreślał Valdis Dombrovskis, komisarz UE ds. gospodarki, zmiany mają przynieść europejskim firmom oszczędności rzędu 6,3 miliarda euro rocznie w kosztach administracyjnych.

Polityczny kontekst zmian – między kompromisem a odwrotem

Trudno nie zauważyć, że zmiany regulacyjne zachodzą w szczególnym momencie geopolitycznym. Z jednej strony nowa administracja w USA otwarcie kwestionuje sens działań klimatycznych, z drugiej – w Europie rośnie presja na zwiększenie konkurencyjności gospodarki.

Robert Adamczyk z Forum Odpowiedzialnego Biznesu nie kryje krytyki wobec pakietu Omnibus, określając go w wywiadzie dla dziennika „Parkiet” jako „krótkoterminowy środek reaktywny i polityczny, który osłabi podejście Europy do aspektów klimatycznych i zrównoważonego rozwoju, a także podważy podejście do zrównoważonego rozwoju i konkurencyjności”.

Konsekwencje dla firm i łańcuchów dostaw

Co te zmiany oznaczają dla przedsiębiorstw produkcyjnych? Analiza konsekwencji pakietu Omnibus wskazuje na kilka kluczowych obszarów:

1. Opcje strategiczne dla firm poniżej nowego progu 1000 pracowników

Przedsiębiorstwa zatrudniające mniej niż 1000 pracowników zostają zwolnione z obowiązku raportowania. To stwarza dwie możliwe ścieżki działania:

• Skorzystanie z uproszczeń i rezygnacja z formalnego raportowania
• Kontynuacja raportowania dobrowolnie, co może dawać przewagę konkurencyjną
  
  

2. Wpływ na łańcuch dostaw

Nawet mniejsze firmy zwolnione z raportowania odczują skutki zmian poprzez:

• Ograniczenie zakresu informacji, których mogą od nich wymagać duże przedsiębiorstwa
• Mniejszą częstotliwość ocen należytej staranności (z corocznej na pięcioletnią)
  
  

3. Efekt rynkowy

Jak podkreśla Maria Luís Albuquerque, komisarz UE ds. usług finansowych, wiele mniejszych przedsiębiorstw nadal będzie raportować dobrowolnie – pod presją klientów, inwestorów czy instytucji finansowych. Deregulacja formalna nie musi oznaczać faktycznego zmniejszenia presji rynkowej na działania ESG.

Zanim świat usłyszał o ESG – doświadczenie Nicrometal

W kontekście tych wszystkich zmian warto spojrzeć na doświadczenie firm, które zrównoważonym rozwojem zajmowały się na długo przed pojawieniem się mody na ESG.

„Zaczynaliśmy od prostego pomysłu – pomagać fabrykom lepiej zarządzać odpadami,” opowiada Jacek Zieliński, Przewodniczący Rady Nadzorczej Nicrometal. „W czasach, gdy większość firm traktowała odpady jako problem, my zobaczyliśmy w nich szansę – zarówno biznesową, jak i środowiskową.”

Z biegiem lat nasze podejście do gospodarki odpadami stopniowo ewoluowało. To, co zaczynało się jako pomysł biznesowy, z czasem stało się elementem naszej tożsamości – sposobem działania, który łączy odpowiedzialność środowiskową z efektywnością ekonomiczną.

Firmowe podejście w obliczu zmian regulacyjnych

„Ostatnio jeden z klientów zapytał mnie, czy w związku z pakietem Omnibus będziemy ograniczać nasze działania środowiskowe,” mówi Monika Krajewska, Pełnomocnik Zarządu. „Spojrzałam na niego ze zdziwieniem. To trochę tak, jakby zapytać pilota, czy przestanie dbać o bezpieczeństwo lotu, bo akurat zmniejszono liczbę wymaganych kontroli.”

Spojrzenie praktyczne – biznes bez względu na regulacje

Jak zauważa Łukasz Broniewski, Członek Zarządu i współzałożyciel Fundacji Climate&Strategy w artykule „Omnibus: chaos czy uproszczenie?”: „Trudno jest deklarować dalszą dekarbonizację kontynentu przy jednoczesnym odwróceniu mechanizmów, które motywowały firmy do liczenia i raportowania swoich emisji. W jaki sposób Komisja chce dekarbonizować firmy, nie posiadając żadnych informacji o ich strukturach, nie jest dla nas jasne.”

Jednak z perspektywy praktycznej, biznes związany z gospodarką odpadami będzie funkcjonował niezależnie od tego, jakie będą formalne wymogi raportowania. Odpady zawsze będą powstawać i zawsze będą musiały być właściwie zagospodarowane.

Co dalej z ESG – perspektywa długoterminowa

Warto spojrzeć na obecną sytuację nie jako na koniec ery ESG, ale jako na jej dojrzewanie. Początkowy etap naznaczony był często zbyt skomplikowanymi regulacjami i nadmierną biurokratyzacją. Obecna korekta może być postrzegana jako dostosowanie tempa zmian do możliwości absorpcyjnych gospodarki.

Jak wskazuje dr Agnieszka Liszka-Dobrowolska z Fundacji Climate&Strategy: „Firmy które słysząc o deregulacji wycofają się ze swoich, jakże szeroko komunikowanych wcześniej celów klimatycznych, nie traktowały tematu zbyt poważnie, a dotychczasowe zielone hasła stosowały bardzo na wyrost. To co teraz widzimy, to swoisty papierek lakmusowy dla greenwashingu.”

Gospodarka odpadami w świecie poza ESG

Wyzwanie gospodarki odpadami i zasobami naturalnymi pozostaje takie samo, niezależnie od zmian w przepisach. Każdego dnia w procesach produkcyjnych powstają odpady, które wymagają właściwego zagospodarowania. Każdego dnia podejmowane są decyzje, które mają realny wpływ na środowisko.

W tym kontekście pakiet Omnibus czy zmiany w polityce USA są istotne dla specjalistów ds. raportowania, ale dla praktyków gospodarki odpadami to tylko jedne z wielu czynników zewnętrznych, które należy uwzględnić w codziennej działalności.

W Nicrometal S.A. od początku kierujemy się wizją: „Jesteśmy tu na chwilę, a świat ma istnieć dla przyszłych pokoleń”. Ta zasada pozostaje niezmienna – niezależnie od tego, jakie będą aktualne trendy regulacyjne czy geopolityczne.

Warto tutaj przytoczyć jeszcze raz słowa dr Karoliny Adamskiej-Woźniak: „Odpowiedzialność jest ponadczasowa, a polikryzysy są faktem”. Ta prosta myśl doskonale oddaje naszą filozofię – niezależnie od zmian regulacyjnych, odpowiedzialne prowadzenie biznesu pozostaje fundamentem naszej działalności.

Podsumowanie

Zmiany regulacyjne wprowadzane przez pakiet Omnibus w połączeniu z globalnym trendem odwrotu od polityki klimatycznej (symbolizowanym przez decyzje USA) tworzą nowy kontekst dla zrównoważonego rozwoju. Nie jest to jednak powód do porzucenia odpowiedzialnego podejścia do biznesu.

Dla firm takich jak Nicrometal, które od zawsze działały zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju – na długo przed pojawieniem się akronimu ESG – obecne zmiany nie wpłyną na podstawowy model biznesowy. Gospodarka odpadami pozostaje kluczowym wyzwaniem dla przedsiębiorstw produkcyjnych, a efektywne zarządzanie zasobami jest i będzie istotnym elementem konkurencyjności.

Bo jak mówi nasza misja: „Pasją do odzysku – budujemy zaufanie” – niezależnie od tego, co aktualnie dzieje się w Brukseli czy Waszyngtonie.