Nieoptymalna gospodarka odpadami pochodzącymi z przemysłu sprawia, że środowisko naturalne jest zanieczyszczane przez tysiące ton niebezpiecznych odpadów powstających w wyniku działania przemysłu.
Statystyki z końcówki 2020 roku alarmują, iż nawet 90% wytwarzanych odpadów w Polsce to odpady przemysłowe, część z nich to odpady niebezpieczne, bardzo szkodliwe dla środowiska naturalnego. Dla porównania aktualnie średnia europejska udziału śmieci poprzemysłowych w całkowitej liczbie odpadów wynosi około 49%. Dane opublikowane przez GUS mówią z kolei, że w ciągu 20 lat, to jest pomiędzy 2000 a 2019 rokiem, ilość wytworzonych opadów (z wyłączeniem komunalnych) wyniosła około 130 milionów ton!
Nie ulega wątpliwości, że największym problemem nie jest sam fakt wytwarzania znacznej ilości odpadów, ale sposób ich zagospodarowywania i unieszkodliwiania. Efektywny recykling pozwala na wykorzystanie odpadów jako surowców wtórnych, co radykalnie zmienia obraz sytuacji. Kierunkiem, który powinien obrać przemysł, by zredukować ilość marnowanych surowców, jest innowacyjna gospodarka o obiegu zamkniętym.
W dalszej części artykułu szerzej omówimy czym są odpady przemysłowe i jakie są ich rodzaje. Przedstawimy także, co to jest utylizacja oraz jakie gałęzie przemysłu wytwarzają najwięcej odpadów.
Co to są odpady przemysłowe?
Zanim przejdziemy do rozważań na temat utylizacji, recyklingu oraz niebezpieczeństw związanych z wytwarzaniem śmieci w przemyśle, odpowiemy na pytanie – co to są odpady przemysłowe?
Według ustawy z dnia 14 grudnia 2012 roku o odpadach oraz rozporządzenia Ministra Klimatu z dnia 2 stycznia 2020 r. w sprawie katalogu odpadów Dz. U. 2020 poz. 21 wspomniany wyżej termin określa wszelkiego rodzaju nieprzydatne substancje oraz przedmioty, których posiadacz pozbywa się lub jest do tego prawnie zobowiązany. W przypadku przemysłu stosujemy następującą klasyfikację i podział odpadów przemysłowych:
- Śmieci powstałe w trakcie prac poszukiwawczych i wydobywczych związanych z górnictwem oraz przeróbką rud i kopalin.
- Odpady z produkcji i odpadki poprodukcyjne powstające w drodze wytwarzania wszelkiego rodzaju chemii organicznej oraz nieorganicznej.
- Odpady pochodzące z procesów o charakterze termicznym, powstałe między innymi w zakładach przemysłu energetycznego.
- Niebezpieczne odpady, które pochodzą z transportu, laboratoriów, placówek weterynaryjnych, szpitalnych i medycznych.
W istocie definicja odpadów przemysłowych to ogół wszelkiego rodzaju produktów ubocznych procesów wytwarzania w przemyśle – górnictwie, hutnictwie, transporcie, produkcji żywności, energetyce etc. Wśród przykładów możemy wymienić dwa rodzaje odpadów przemysłowych:
- odpady płynne: ciecze chemiczne, osady z oczyszczalni ścieków oraz farby i lakiery,
- odpady stałe – plastiki, metale, pozostałości przemysłu odzieżowego.
Wyróżniamy także śmieci powstałe w wyniki zużycia się sprzętów elektronicznych, maszyn rolniczych czy rozmaitych efektów ubocznych związanych ze specyfiką danej branży (np. klisze fotograficzne, warsztaty samochodowe).
Jakie gałęzie przemysłu wytwarzają najwięcej odpadów?
Dowiedzieliście się już, co to są odpady przemysłowe oraz jakie rodzaje ubocznych produktów wytwarzania w przemyśle spotykamy najczęściej. Możemy zatem przejść do odpowiedzi na pytanie – jakie gałęzie przemysłu wytwarzają najwięcej odpadów? Dane pochodzące z analiz statystycznych GUS prezentują się następująco (stan na 2019 rok).
- Odpady z flotacyjnego wzbogacania rud metali nieżelaznych – 26,4%.
- Opady z płukania i oczyszczania kopalin – 26,3%.
- Mieszanki popiołu i żużlu z mokrego odprowadzania odpadów paleniskowych – 7,9%.
Znaczący udział na poziomie 4,7% mają również odpady z wydobywania kopalin innych niż rudy metali. Partycypacja w zakresie 2-3% została natomiast określona dla osadów z klarowania wody, żużli z procesów wytapiania, a także gleby, ziemi oraz kamieni. Dodajmy, że jako „pozostałe” zaklasyfikowano grupę stanowiącą aż 23,9%. Widzimy zatem jak dużą grupę wytwórców odpadów stanowią fabryki i zakłady, znaczną część zanieczyszczeń powodują również zakłady budowlane, magazyny czy producenci żywności.
Odpady przemysłowe a niebezpieczeństwo dla środowiska
Niestety, mimo rozwoju zaawansowanych i wydajnych technik przetwarzania śmieci celem ich ponownego wykorzystania, nadal odpady przemysłowe stanowią duże niebezpieczeństwo dla środowiska. Dane opublikowane przez GUS w 2013 roku mówią jasno, iż większości z wyprodukowanych wówczas prawie 1700 milionów ton odpadów nie da się ponownie użyć poprzez recykling czy spalanie w celu uzyskania energii. Konieczne jest zatem ich unieszkodliwienie, co także wpływa na koszty. Kluczem jest więc odpowiednie projektowanie produktów i technologii.
Projektowanie wyrobów z myślą o recyklingu poprzez zastosowanie surowców, które można ponownie wykorzystać, niesie za sobą szereg korzyści, nie tylko dla środowiska naturalnego. Ponowne wykorzystanie odpadów przemysłowych przynosi duże oszczędności związane z ponownym użyciem raz wydobytego surowca, bez konieczności intensyfikacji obecnego wydobycia. Ponadto zmniejszają się koszty składowania czy transportu odpadów, co ma pozytywny wpływ na środowisko. Istotna jest również optymalizacja wewnętrznych procesów produkcyjnych w fabrykach.
Utylizacja odpadów przemysłowych
Interesującym zagadnieniem, które warto omówić, jest utylizacja odpadów przemysłowych. Pamiętajmy, że polskie prawo zobowiązuje przedsiębiorstwa produkcyjne do racjonalnego magazynowania tego rodzaju odpadów. Muszą być gromadzone pod zadaszeniem i przechowywane w pojemnikach oznaczonych odpowiednimi kodami. Ponadto firma musi zawrzeć umowę na odbiór odpadów przemysłowych z wyspecjalizowanym podmiotem.
Ewolucja w kierunku gospodarki w obiegu zamkniętym – wyzwania i zagrożenia
Nie ulega wątpliwości, że ewolucja w kierunku gospodarki w obiegu zamkniętym niesie za sobą wyzwania oraz zagrożenia. Jakie elementy należy uwzględnić opracowując strategię wspomnianej przemiany?
- Lepszy nadzór nad rynkiem – należy prowadzić do maksymalnej przejrzystości działalności w branży odbioru odpadów oraz w przemyśle (ograniczenie szarej strefy).
- Podwyższenie masy odpadów poddawanych recyklingowi – zwiększenie udziału recyklingu w ogólnych statystykach dotyczących przetwarzania odpadów.
- Edukacja społeczeństwa – edukowanie ludzi w zakresie oporów przeciwko budowie nowych spalarni czy zakładów utylizacji śmieci przemysłowych.
- Zwiększenie nakładów NFOŚiGW – podwyższenie środków na pożyczki oraz bezzwrotną pomoc dla jednostek samorządu terytorialnego.
- Inwestycje w innowacje – przeznaczenie pieniędzy na rozwój nowych technologii odzysku energii i ponownego wykorzystania odpadów przemysłowych.
Jeżeli poszukujesz zaufanego partnera w zakresie odbioru i recyklingu odpadów przemysłowych, zapoznaj się z naszą ofertą. W Nicrometal pomagamy przedsiębiorcom w optymalizacji procesów przetwarzania odpadów przemysłowych!